Αγαπητέ κύριε Σπύρου,
Στα πολλά χειρόγραφα κείμενα που έχει αφήσει ο πατέρας μας, που αναφέρονται στο χωριό,
υπάρχει και η συνημμένη επιστολή του, προς την κοινότητα Ανδρονιάνων. Δεν γνωρίζω εάν είχε
αποσταλεί προς την κοινότητα τότε το 1992, που την είχε γράψει.
Εκτιμώ ότι τα αναφερόμενα λίγα στοιχεία για το χωριό μας, όπως τότε τα είχε στην μνήμη του,
επαληθεύονται από πραγματικά ιστορικά στοιχεία και τα αναγραφόμενα ονόματα ανταποκρίνονται σε τότε κατοίκους .
Συνημμένα σας αποστέλλω το χειρόγραφο κείμενο καθώς και σε δακτυλογραφημένη από εμένα μορφή,
για την κατά κρίση σας δημοσίευση στην εφημερίδα του χωριού μας.
Με εκτίμηση
Ιωάννης Γ. Νάνος
Πρός το αρχείον της κοινότητος
Ανδρονιάνων
Μία αληθινή ιστορική πληροφορία δια την καταγωγήν μερικών οικογενειών του χωρίου Ανδρονιάνοι του τέως Δήμου Κοτυλαίων της επαρχίας Καρυστίας της νήσου Ευβοίας, προερχομένων εκ της νήσου Σάμου. Εν έτει 1829 υπεγράφη εν Λονδίνω πρωτόκολλον δι ού η νήσος Σάμος δεν περιελαμβάνετο εντός των ορίων του τότε σχηματιζομένου Ελληνικού κράτους. Νέοι αγώνες ήρχισαν τότε εις Σάμον εκ των οποίων επανήλθεν ο Λυκούργος Λογοθέτης αναλαβών και αύθις των γενικών αυτής πραγμάτων. Ο δε οπλαρχηγός Κωλέτης ανεχώρησεν εκείθεν οριστικώς κατά Ιούλιον του 1830. Προ της αναχωρήσεως του είχε φθάσει εις την νήσον απεσταλμένος του Σουλτάνου κομίζων φιρμάνιον δι ού οι Σάμιοι εκαλούντο εις υποταγήν, παρεχομένης προς αυτούς γενικής αμνηστίας συγχρόνως. Οι Σάμιοι όμως ηρνήθησαν να συμμορφωθούν εμμένοντες εις την ένωσιν της νήσου μετά της μητρός πατρίδος. Κατέβαλον προς τούτο αρκετάς προσπαθείας αίτινες δεν εστέφθησαν δυστυχώς υπό επιτυχίας. Τότε ηναγκάσθη ο Λυκούργος Λογοθέτης και άλλοι οπλαρχηγοί του αγώνος να αποχωρήσουν εκ της νήσου ως και πλείστοι εκ των κατοίκων, μάλλον οι ευπορότεροι ανερχόμενοι εις εξ χιλιάδες περίπου. Μερικές οικογένειες εκ τούτων απεβιβάσθησαν ει τα παράλια της Κύμης διότι ίσως να είχαν γνωριμίας με Κυμαίους καθότι ούτοι διέθετον αξιόλογον εμπορικόν στόλον και είχον επαφήν με τους περισσότερους κατοίκους των νήσων του Αιγαίου. Από την παραλίαν της Κύμης επροχώρησαν εις το εσωτερικόν της νήσου και έφθασαν μέχρι του χωρίου Αυλωναρίου, εγκατασταθέντες εις διάφορα χωρία κατά μήκος της οδού Κύμης Χαλκίδος. Δια την πληροφορίαν αυτή προσθέτω κατωτέρω και προσωπικήν μου μαρτυρίαν.
Όταν φοιτούσα εις την εν Αθήναις Παιδαγωγικήν Ακαδημίαν εν έτει 1938-40 ο αλησμόνητος πανεπιστημιακός δάσκαλος Πεζόπουλος, ο οποίος είχε επισκεφθεί τους Ανδρονιάνους με τον επίσης ακαδημαϊκόν Βένην, ανεφέρθη και την ώραν του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, εις το κεφάλαιον περί γλωσσικών ιδιωματισμών και τοπονυμιών. Είπε λοιπόν ότι εκ της μετακινήσεως των πληθυσμών εντός του Ελλαδικού χώρου, λόγω Τουρκικών διωγμών παρατηρούμε εις μίαν περιοχήν ονόματα, συνήθειες, τοπονυμίας, ενδυμασίας μιας άλλης περιοχής χωρίς να γειτνιάζη η περιοχή αυτή με την προηγούμενην. Υπέβαλε εν συνεχεία την ερώτησιν εάν υπήρχον σπουδασταί εκ των χωρίων της Κύμης. Ηγέρθην προς τούτο και μου υπέβαλε την ερώτησιν, εάν εις το χωρίον μου υπήρχον κάτοικοι που φέρουν την νησιώτικην ενδυμασίαν (βράκες). Ο ίδιος σημειωτέον το εγνώριζεν το τοιούτον. Απάντησα καταφατικώς και συμπληρώσας με ηρώτησεν, δεν σας φαίνεται παράδοξον πως ευρέθη επάνω εις ορεινήν περιοχήν αυτό το νησιώτικον ένδυμα; Επεξήγησεν εν συνεχεία ο ίδιος την περίπτωσιν της μετακινήσεως με πάσαν λεπτομέρειαν.
Πολλοί λοιπόν εκ των επιζώντων σήμερον και με ηλικίαν άνω των 70 ετών, ενθυμούμεθα ότι 1) ο Νικόλαος Χρυσάγης (γερομπογιατζής) εκατοντούτης τότε, 2) ο Κωνσταντίνος Νάνος (γεροΚώτσος), 3) ο Παναγιώτης Καραμούζης (λαμπάδας), 4) ο Γερογεωργούσης, 5) ο Παύλος Αντωνίου από του Χαροκόπου όπως και άλλοι εις τα χωρία Πύργος, Κονίστρες, Βρύση, Αυλωνάρι και Κύμη, έφερον νησιώτικην ενδυμασίαν. Με το ίδιον ένδυμα συναντώμεν σήμερον κατοίκους εις Σάμον όπως και εις τα ανωτέρω χωριά της Κύμης. Επίσης και μερικά όμοια επαγγέλματα. Οι Ναναίοι ήσαν έμποροι και είχον εγκατασταθεί εις το κέντρον του χωριού, όπως ο μεταξουργός Γεροκώτσος με τους τρεις υιούς του επίσης μεταξουργούς. Από τις οικογένειες των Ναναίων προήλθον αργότερον και άνθρωποι των γραμμάτων. Οι Νικολιάδες ήσαν ξυλουργοί και βαρελάδες, οι Καραμούζηδες έμποροι κρασιών, οι Γεωργούσηδες κτίστες και κτηματίαι, όπως και μερικοί Καραμούζηδες. Ο Γερομπογιατζής με την βράκα ήτο βαφεύς εντοπίων ενδυμάτων γυναικείων και προσέδιδε εις τα υφάσματα το νησιώτικο μπλε χρώμα όπως καλώς ενθυμούμεθα. Εκ του γεγονότος ότι αι περισσότεραι εκ των άνω οικογενειών, είχον εις την κατοχήν των πολλά αμπελοχώραφα πρέπει να συμπεράνωμεν ότι όταν εγκατεστάθησαν είχαν χρήματα και ηγόρασαν χωράφια και οικόπεδα. Κατά μίαν πληροφορίαν ίσως και αυτοί να έφερον την συκιά από την Σάμον. Επίσης αι κατοικίαι όλων των ανωτέρω διέφερον των εντοπίων και εις μέγεθος και εις αρχιτεκτονικήν. Την ανέγερσιν των κατοικιών είχον τότε κατά αποκλειστικότητα κτίσται Ηπειρώται οι οποίοι ήρχοντο κατα συνεργεία, δηλαδή κτίστες, λασπάδες, αγωγιάτες, ασβεστάδες και ειδικοί για την ξυλοσκεπή. Ένα συνεργείο που είχε όλους αυτούς ανελάμβανε εργολαβικώς το κτίσιμο του σπιτιού σε όλη την περιφέρεια της Κύμης.
Με αυτές τις λίγες γραμμές κλείνω το παρόν σημείωμα με την ευχήν όπως και άλλοι ασχοληθούν επιμελέστερα και συλλέξουν περισσοτέρας πληροφορίας ως προς το ανωτέρω θέμα και σε άλλα που αφορούν το χωριό μας.
Έγραφον εν Χαλκίδι τη 20/11/92
Γεώργιος Ιωάννου Νάνος
Συν/χος Δημοδιδάσκαλος
εξ Ανδρονάνων
έτος γεννήσεως 1916