Γράφει ο Αντώνιος Α. Αντωνίου , δρ αστροφυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ένα από τα πιο λαμπερά άστρα του χειμωνιάτικου ουρανού είναι ο Σείριος. Δεν είναι αντικειμενικά το λαμπρότερο, αλλά η μεγάλη φαινόμενη λαμπρότητα του οφείλεται πρώτον στην σχετικά μικρή απόσταση του από εμάς (απέχει μόνο 8,5 έτη φωτός) και δεύτερον στο ότι είναι 25 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο, με «επιφανειακή» (ενεργό) θερμοκρασία περί τους 15.000 βαθμούς. Η αντίστοιχη θερμοκρασία του Ήλιου ανέρχεται μόλις στους 6.000 βαθμούς. Η μάζα του δε είναι διπλάσια από εκείνη του Ηλίου.

Εντοπίζεται εύκολα στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός (είναι ο α του Μεγάλου Κυνός, aCMa) και διακρίνεται με ευκρίνεια στην χειμωνιάτικη ουράνια σφαίρα από το σχεδόν «μπλε» του χρώμα, λόγω της υψηλής του θερμοκρασίας. Υπενθυμίζεται ότι χαμηλή θερμοκρασία συνεπάγεται ακτινοβολία κόκκινου χρώματος, πιο υψηλή κίτρινου και ακόμα πιο υψηλή μπλε χρώματος. Ο Σείριος μας πλησιάζει, οπότε η λαμπρότητα του θα αυξάνει συνεχώς για τα επόμενα 60 χιλιάδες χρόνια. Μετά θα αρχίσει να απομακρύνεται, αλλά θα παραμείνει το φαινομενικά το λαμπρότερο άστρο για ακόμα 200 χιλιάδες περίπου χρόνια.

Εκείνο που ίσως να μην είναι γνωστό είναι ότι ο Σείριος δεν είναι μόνος του. Έχει και έναν αόρατο συνοδό. Τον Σείριο Β. (όλα τα παραπάνω αφορούν τον Σείριο Α). Απέχουν μεταξύ τους 15 περίπου αστρονομικές μονάδες (Υπενθυμίζεται ότι μια αστρονομική μονάδα = μέση απόσταση Γης Ηλίου= 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα). Πρόκειται για έναν Λευκό Νάνο, το αστρικό «πτώμα» δηλαδή ενός αστέρα που «γεννήθηκε» μαζί με τον Σείριο Α πριν 250 περίπου εκατομμύρια χρόνια. Ο Σείριος Β όμως είχε μεγαλύτερη μάζα από τον Α με αποτέλεσμα να καταναλώσει με μεγαλύτερους ρυθμούς τα «καύσιμα» του και να «πεθάνει» γρηγορότερα.

Ο Σείριος Α μαζί με τον Μπέτελγκεζ (α Ωρίωνα) και τον Προκύνα (α του Μικρού Κυνός) σχηματίζουν το λεγόμενο «Τρίγωνο του Χειμώνα». Στην εικόνα απεικονίζεται το χειμερινό αυτό τρίγωνο. Πάνω αριστερά ο Προκύων, κάτω ο Σείριος και πάνω δεξιά ο Μπέτελεγκεζ. Τονίζεται ότι τα τρία αυτά άστρα δεν έχουν καμία βαρυτική αλληλεπίδραση ή οποιαδήποτε άλλη, αφού ο ερυθρός υπεργίγαντας Μπέτελγκεζ απέχει περίπου 600 έτη φωτός από εμάς (ίσως και να μην υπάρχει πια), ενώ ο Προκύων απέχει από εμάς περίπου 12 έτη φωτός.

Καλή θέαση!

A. A.