Ενώ ο ΟΗΕ απευθύνει δραματική έκκληση για την υπερθέρμανση του πλανήτη, Κομισιόν και από κοντά η Ελλάδα κοιμούνται και ονειρεύονται βρόμικα καύσιμα. Η κλιματική αλλαγή, παρά τη λυσσαλέα προσπάθεια που γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο από ευθυγραμμισμένους με το λόμπι της βρόμικης βιομηχανίας πολιτικούς και επιστήμονες, είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη συμβαίνει τώρα και οι επιπτώσεις από την αλλαγή του κλίματος στη δημόσια υγεία, την οικονομία, τη γεωργία και το περιβάλλον είναι απολύτως ορατές.
Αδιαμφισβήτητο γεγονός, παρά επίσης τη λυσσαλέα προσπάθεια που γίνεται από τους συνήθεις υπόπτους, είναι το ότι, όπως ο ΟΗΕ έχει επισημάνει, για την κλιματική αλλαγή ευθύνεται σε ποσοστό 95% η ανθρώπινη δραστηριότητα.
Η κλιματική αλλαγή δεν είναι φυσικό φαινόμενο, δεν είναι μια νομοτελειακή εξέλιξη, αλλά αποτέλεσμα συγκεκριμένων παραγόντων που είναι σε όλους απολύτως γνωστοί.
Οι παράγοντες που συνδέονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα είναι κυρίως η εκτός ορίων χρήση ορυκτών πόρων, όπως είναι ο άνθρακας, ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, η καύση των οποίων απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Είναι ακόμα η εκτεταμένη καταστροφή των δασών, του φυσικού συμμάχου μας που έχει την ιδιότητα να απορροφά τα λεγόμενα αέρια του θερμοκηπίου.
Και στην Ελλάδα η κατάσταση είναι γνωστή σε όλους, αφού πλήθος μελετών έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ότι η περιοχή της Μεσογείου συμπεριλαμβάνεται στα 18 «καυτά» σημεία του πλανήτη. Απολύτως γνωστό είναι και το αστρονομικό οικονομικό κόστος που επιφέρει η κλιματική αλλαγή στη χώρα μας, όπως και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να μειωθούν κατά το δυνατόν οι δραματικές επιπτώσεις. Αστρονομικό κόστος που κυμαίνεται από 294 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι 701 δισεκατομμύρια ευρώ, ανάλογα με το εάν και τι μέτρα θα ληφθούν!
Και ενώ όλα είναι γνωστά και κοστολογημένα, και μάλιστα από τους απόλυτα πολιτικά ορθούς, αφού η πιο σημαντική μελέτη για τη χώρα μας έχει γίνει με πρωτοβουλία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι καθ’ ύλην αρμόδιοι συνεχίζουν να βρίσκονται σε βαθύ ύπνο. Ξυπνούν για λίγο από τον λήθαργο μόνο όταν συμμετέχοντας σε ημερίδες περί κλιματικής αλλαγής απαγγέλλουν εκθέσεις ιδεών και ξαναπέφτουν στη νιρβάνα όταν επιστρέφουν στα γραφεία τους.
Ο χρόνος, όμως, κυλά αντίστροφα και η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να λάβει γενναίες αποφάσεις με το βλέμμα στο μέλλον της Γης και όχι στο μέλλον συγκεκριμένων βιομηχανιών.
Η Ε.Ε. στέκεται προσοχή σε οικονομικά λόμπι
Την ίδια ώρα που η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος των Ηνωμένων Εθνών (IPCC) απηύθυνε, στις 31 Μαρτίου, δραματική έκκληση για τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη και ιδιαίτερα για την αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας και των συγκρούσεων κατά τον 21ο αιώνα, τονίζοντας τα προβλήματα της έλλειψης νερού, του αριθμού των μεγάλων πλημμυρών, της μετανάστευσης, της επισιτιστικής ανασφάλειας και της φτώχειας, η Ευρώπη – και όχι μόνο – αρνείται να αναλάβει ηγετικό ρόλο και κάνοντας στροφή 180 μοιρών συντάσσεται με το ισχυρό λόμπι της βιομηχανίας.
Έτσι και ενώ η αντίστροφη μέτρηση για τη λήψη ενός νέου πακέτου μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έχει αρχίσει, η Ευρωπαϊκή Ένωση από πρωτοπόρος κινδυνεύει να γίνει ουραγός, υπακούοντας στις προτάσεις συγκεκριμένων οικονομικών ομάδων και όχι στην κοινή λογική.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η ελληνική κυβέρνηση που, έχοντας την περίοδο αυτή την προεδρία της Ε.Ε., αναλώνεται στο να αποδείξει και σε αυτή την περίπτωση ότι είναι ένας υπάκουος μαθητής που συμμορφώνεται με τις επιταγές της «βρόμικης» βιομηχανίας.
Σε σημείο βρασμού
Το πλαίσιο που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πολιτική των 27 στον τομέα του κλίματος και της ενέργειας μέχρι το 2030 προκάλεσε την οργή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των επιστημόνων και των περιβαλλοντικών οργανώσεων, αφού με τα μέτρα που προτείνονται δεν πρόκειται να επιτευχθεί η συμφωνία που προβλέπει η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη να μην ξεπεράσει τους 2 βαθμούς Κελσίου.
Για να επιτευχθεί ο στόχος, αυτό που συμφωνήθηκε το 2009 από τις κυβερνήσεις των μεγαλύτερων ρυπαντών του πλανήτη και τον ΟΗΕ ήταν ότι θα πρέπει τα βιομηχανικά κράτη στο σύνολό τους να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% ώς το 2020.
Η πρόταση της Κομισιόν, όμως, για μείωση των εκπομπών κατά 40% έως το 2030, χωρίς μάλιστα δεσμευτικά μέτρα για κάθε κράτος - μέλος για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ανάπτυξη των ΑΠΕ, είναι απογοητευτική και συνώνυμη με την εγκατάλειψη της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας στον τομέα της κλιματικής αλλαγής.
Και πρόκειται για μια πρόταση που, όπως αποκάλυψε πρόσφατα έκθεση του Παρατηρητηρίου της Ευρώπης των Πολυεθνικών (Corporate Europe Observatory) και των Φίλων της Γης Ευρώπης (Friends of the Earth Europe), υπαγορεύθηκε από τον τομέα εκείνο της βιομηχανίας που επηρεάζεται από τη λήψη μέτρων για τη μείωση των εκπομπών.
Έτσι με μια πρωτοφανή απόφαση η Κομισιόν θεωρεί ως καθοριστικό στόχο του πλαισίου για το κλίμα και την ενέργεια μέχρι το 2030 την ανταγωνιστικότητα της βαριάς βιομηχανίας και όχι την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό, ο Μπαρόζο δέχθηκε όλες τις προτάσεις του λόμπι της βιομηχανίας, να μην υπάρχουν δεσμευτικοί στόχοι για κάθε κράτος - μέλος για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, να καταργηθούν οι επιδοτήσεις και να χρηματοδοτηθούν τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα.
Στον αντίποδα οι μεγάλες περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η Greenpeace, επισημαίνουν ότι προκειμένου να καταβληθεί η ύστατη προσπάθεια για να μην ανέβει πάνω από 2 βαθμούς η μέση θερμοκρασία της Γης, θα πρέπει να αποφασιστεί ελάχιστη μείωση 55% των εγχώριων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αύξηση έως και 45% των ΑΠΕ στη συνολική παραγωγή ενέργειας και 40% της ενεργειακής αποδοτικότητας.
Πτώχευση λόγω υπερθέρμανσης
Η ελληνική κυβέρνηση και όλα τα πολιτικά κόμματα δεν μπορούν να επικαλεστούν άγνοια για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας, αφού εδώ και τρία χρόνια είναι στη διάθεση όλων η εξαιρετική μελέτη που έγινε από διακεκριμένους επιστήμονες, με συντονιστή τον καθηγητή Χρήστο Ζερεφό, με πρωτοβουλία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Η μελέτη, που διήρκησε 26 μήνες, αποτίμησε το κόστος της κλιματικής αλλαγής για την ελληνική οικονομία, το κόστος της τυχόν αδράνειας καθώς και το κόστος των μέτρων άμβλυνσης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.
Η έκθεση της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής επεξεργάστηκε τρία σενάρια, με αυτό της Μη Δράσης να έχει εφιαλτικές προβλέψεις για το κόστος της κλιματικής αλλαγής, που εκτιμήθηκε στο αστρονομικό ποσό των 701 δισεκατομμυρίων ευρώ (σε σταθερές τιμές του 2008) σωρευτικά μέχρι το 2100, εάν δεν ληφθούν μέτρα.
Αντίστοιχα το Σενάριο Μετριασμού, σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα θα μειώνει συνεχώς και δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, στο πλαίσιο αντίστοιχης παγκόσμιας προσπάθειας, με αποτέλεσμα η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας να περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου, προβλέπει σωρευτικό κόστος ίσο με 294 δισεκατομμύρια ευρώ.
Τέλος, το Σενάριο Προσαρμογής αντιστοιχεί σε μακροχρόνιο πρόγραμμα επενδύσεων σε πολλούς τομείς για την προστασία από τις ζημίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, οι επενδύσεις σε μέτρα προσαρμογής θα διασφαλίσουν μείωση του κόστους από την κλιματική αλλαγή σχεδόν κατά 30%, δηλαδή σε 510 δισεκατομμύρια έναντι 701 δισεκατομμυρίων ευρώ στην περίπτωση του σεναρίου Μη Δράσης.
SOS για 10 νομούς
Η Ελλάδα, όπως και ολόκληρη η Μεσόγειος, συγκαταλέγεται, σύμφωνα με τη μελέτη του ΟΗΕ, στα 18 «καυτά» σημεία του πλανήτη, τα οποία θα αντιμετωπίσουν τα μεγαλύτερα προβλήματα εξαιτίας της εντεινόμενης αλλαγής του κλίματος.
Οι εκτιμήσεις αυτές προκύπτουν σε όλες τις έρευνες που έχουν γίνει για τη χώρα μας, όπως για παράδειγμα η έρευνα του WWF Ελλάς σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών με τίτλο «Το αύριο της Ελλάδας», που επιχειρεί μια πρόβλεψη για τις κλιματικές συνθήκες στην Ελλάδα την περίοδο 2020-2050, που παρουσιάστηκε το 2009.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, προβλέπεται αύξηση κατά 50% των θερμών ημερών για την περίοδο 2021-2050 και 100% μεταξύ 2071-2100.
Οι κατά μέσο όρο 6,7 ημέρες καύσωνα της περιόδου αναφοράς 1961-1990 προβλέπεται να διπλασιαστούν (12,8 ημέρες) την περίοδο 2021-2050 και να πενταπλασιαστούν (30,50 ημέρες) την περίοδο 2071-2100.
Προβλέπονται 30 επιπλέον ημέρες αυξημένου κινδύνου πυρκαγιάς ανά έτος, οι οποίες θα παρουσιαστούν κυρίως στις ανατολικές περιοχές της χώρας, από τη Θράκη μέχρι και την Κρήτη.
Η αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται να συνοδεύεται από αύξηση των ξηρών ημερών. Οι περιοχές που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι η Ανατολική Στερεά, η Εύβοια, η Θεσσαλία, καθώς και τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη.
Οι κάτοικοι πόλεων όπως η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, η Λαμία και η Λάρισα θα υπόκεινται μέχρι και σε 20 περισσότερες ημέρες καύσωνα. Παράλληλα, σε Λαμία, Λάρισα, Βόλο, Θεσσαλονίκη και Αθήνα, η συνολική βροχόπτωση θα μειωθεί, αλλά αναμένεται να αυξηθούν κατά 10-20% οι ακραίες βροχοπτώσεις. Σημαντικά θα επηρεαστούν και οι τουριστικοί προορισμοί της χώρας μας.
Από 5 έως και 15 περισσότερες θα είναι οι μέρες με καύσωνα στους υπό εξέταση τουριστικούς νομούς, ενώ θα αυξηθούν περαιτέρω και οι νύχτες όπου η θερμοκρασία δεν θα πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς Κελσίου, κυρίως στις νησιωτικές περιοχές, όπως η Ρόδος και τα Χανιά.
Οι δέκα μεγαλύτεροι αγροτικοί νομοί της χώρας θα δεχθούν επίσης μεγάλη πίεση από την κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι μέρες καύσωνα, οι συνεχόμενες ημέρες χωρίς βροχή, να μειωθούν οι χειμερινές βροχοπτώσεις και συνεπώς να αυξηθεί κατά πολύ ο κίνδυνος πυρκαγιάς. Για παράδειγμα, στην Εύβοια αναμένονται περισσότερες από 25 επιπλέον ξηρές ημέρες σε σχέση με σήμερα, οι Σέρρες και η Λάρισα θα ζήσουν 20 περισσότερες μέρες καύσωνα, ενώ στο Ηράκλειο και την Πέλλα οι βροχοπτώσεις τον χειμώνα θα μειωθούν κατά 15%. Παρουσιάζεται επίσης αυξημένος κίνδυνο για ερημοποίηση νέων εκτάσεων και μείωση στη διαθεσιμότητα νερού.
Επιπτώσεις στην υγεία
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη θα επηρεάσει την παραγωγή τροφών και την εν γένει διαχείριση των συστημάτων υγείας, επιφέροντας σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Οι επιπτώσεις αυτές θα προέλθουν από τα ακραία καιρικά και φυσικά φαινόμενα, όπως είναι οι αυξανόμενες καταιγίδες, οι πλημμύρες, η παρατεταμένη ξηρασία και η δραματική αύξηση του αριθμού των πυρκαγιών.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1 βαθμό Κελσίου αναμένεται να επιφέρει αύξηση της θνησιμότητας στις ευρωπαϊκές χώρες κατά 1% έως 4%. Σε σύγκριση με την περίοδο 1961-1990, το 2071-2100 αναμένονται 86.000 πρόσθετοι θάνατοι ετησίως στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εάν σημειωθεί μέση αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου. Όσον αφορά την Ελλάδα, και συγκεκριμένα την Αττική, κατά τη δεκαετία 2091-2100 προβλέπονται 1.620 επιπλέον θάνατοι ανά έτος. Οι πλέον ευάλωτες ομάδες απέναντι στην κλιματική αλλαγή θα είναι οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, οι φτωχοί, οι κάτοικοι νησιωτικών και ορεινών περιοχών και οι μετανάστες.
50 εκατομμύρια είναι σήμερα ο αριθμός των μεταναστών λόγω κλιματικής αλλαγής
200 εκατομμύρια αναμένεται να φτάσει ο αριθμός των μεταναστών το 2050
701 δισεκατομμύρια ευρώ θα είναι σωρευτικά η ζημιά για την ελληνική οικονομία μέχρι το 2100, εάν δεν ληφθούν μέτρα
60% θα μειωθεί η σωρευτική ζημιά στην ελληνική οικονομία, εάν ληφθούν μέτρα
25% θα είναι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η μείωση της παραγωγής αραβοσίτου, ρυζιού και αλευριού εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής
4 τρισεκατομμύρια τόνοι είναι η ποσότητα των πάγων που έχουν λιώσει τα τελευταία 20 χρόνια στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική
11,83 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, έκταση μεγαλύτερη από τις ΗΠΑ, ήταν η απώλεια πάγων στην Αρκτική από τον Μάρτιο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2012
180 παράκτιες πόλεις στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής μέχρι το 2100 αναμένεται να πλήξει η άνοδος της στάθμης της θάλασσας
5 τρισεκατομμύρια δολάρια απαιτούνται μέχρι το 2020 για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων «καθαρής ενέργειας», ώστε να μετριαστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
30% όλων των ζωντανών οργανισμών θα απειληθούν με εξαφάνιση, σύμφωνα
με το WWF, αν η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας ξεπεράσει τους 1,5-2,5 βαθμούς Κελσίου
95% είναι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η ευθύνη της ανθρώπινης δραστηριότητας για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Τα νησιά που εξαφανίστηκαν
Το νησί Λοχατσάρα στον κόλπο της Βεγγάλης, στην Ινδία, ήταν το πρώτο κατοικημένο νησί που καλύφθηκε από τη θάλασσα, ενώ στο τέλος του 2005 μεταφέρθηκε ένα χωριό σε υψηλότερα εδάφη από τα νησιά Βανουάτου, που βρίσκονται ανάμεσα στα Φίτζι και την Αυστραλία.
Το 1998 καλύφθηκε από τον Ειρηνικό ωκεανό ένα ακατοίκητο νησί στο σύμπλεγμα κοραλλιογενών νησιών Κιριμπάτι, μεταξύ της Χαβάης και της Αυστραλίας, ενώ σήμερα ένα δεύτερο, το οποίο έχει 100.000 κατοίκους, βρίσκεται προ των πυλών της εξαφάνισης.
Το νησί έχει αναγνωριστεί από τους επιστήμονες ως ένα από τα πιο ευάλωτα σημεία για το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, αφού η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει ετησίως κατά 2 χιλιοστά με το φαινόμενο να επιταχύνεται συνεχώς. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι κάτοικοι θα αναγκαστούν να το εγκαταλείψουν πολύ νωρίτερα, αφού η οικονομία βασίζεται στην εκμετάλλευση των δέντρων καρύδας και στον τουρισμό. Και οι δυο αυτοί τομείς έχουν επηρεαστεί εξαιτίας της παρατεταμένης ανομβρίας και της εισχώρησης θαλασσινού νερού στις γεωτρήσεις, που καταστρέφει το πόσιμο νερό.
Στις ΗΠΑ, το χωριό Κιβαλίνα στην Αλάσκα αναμένεται να βυθιστεί σε λιγότερο από 10 χρόνια και οι 400 κάτοικοί του θεωρούνται οι πρώτοι πρόσφυγες στις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αν και το 2008 η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχτισε ένα φράγμα κατά μήκος της παραλίας για να προστατεύσει τους κατοίκους, το νησί τρία χρόνια μετά εκκενώθηκε, αφού πλημμύρισε λόγω ισχυρής καταιγίδας.
Αντίο μέλισσες
Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις τραγικές επιπτώσεις που έχει η κλιματική αλλαγή στον πληθυσμό των αγριομελισσών και κατ’ επέκταση και στη διατροφή. Σύμφωνα με την έρευνα που παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN), το 1/4 των αγριομελισσών της Ευρώπης απειλούνται με εξαφάνιση, κυρίως λόγω της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της εντατικοποίησης της γεωργίας.
Συγκεκριμένα, τα 16 από τα 68 είδη αγριομελισσών της Ευρώπης κινδυνεύουν, γεγονός που απειλεί την επικονίαση των καλλιεργειών αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, και αυτό γιατί, σύμφωνα με την IUCΝ, από τα πέντε σημαντικότερα έντομα που γονιμοποιούν τα φυτά μεταφέροντας τη γύρη τους, τα τρία είναι είδη αγριομελισσών.
Το πρόβλημα, εάν δεν ληφθούν μέτρα, θα είναι δισεπίλυτο, αφού με γοργό ρυθμό καταρρέουν και οι πληθυσμοί των μελισσών τόσο από την κλιματική αλλαγή όσο και από τη χρήση των λεγόμενων νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων.
Οι επιστήμονες στην ανακοίνωσή τους υπογραμμίζουν τον σημαντικό ρόλο που παίζουν τα λεγόμενα έντομα - επικονιαστές στην οικονομία αφού, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, συνεισφέρουν περισσότερα από 22 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στην ευρωπαϊκή γεωργία!
Να σημειωθεί ότι από την επικονίαση των μελισσών και των αγριομελισσών εξαρτάται απόλυτα το 1/3 των καλλιεργειών που καταλήγουν στο πιάτο μας.
Από τα 100 είδη φυτών που προσφέρουν το 90% της τροφής στον κόσμο, το 70% γονιμοποιείται από τις μέλισσες, ενώ ένα συνηθισμένο μελίσσι με 50.000 μέλισσες επικονιάζει 500.000 άνθη την ημέρα!
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1808 στις 16 Απριλίου 2014