Ένα από τα πιο θεαματικά παραδείγματα της ενστικτώδους συμπεριφοράς των ζώων είναι αυτό της αποδημίας των πουλιών. Το κρύο τα διώχνει προς πιο φιλόξενους και φιλεύσπλαχνους για αυτά τόπους για να επιστρέψουν και να μας θυμίσουν με τα κελαηδίσματα τους ότι ήρθε και πάλι η άνοιξη.
Με εμφανή γνώση του ουρανού και του μαγνητικού πεδίου της Γης, τα πουλιά είναι ικανά για φανταστικά κατορθώματα στον τομέα της πλοήγησης. Πειράματα έδειξαν ότι ορισμένα είδη μπορούν να διατρέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα χωρίς να παρεκκλίνουν ποτέ ούτε εκατοστό από την καθορισμένη πορεία. Και αυτό, χωρίς ποτέ να έχουν ξανακάνει τον δρόμο αυτό και χωρίς να του στον έχει μάθει ποτέ κανένας. Και κάτι ακόμα πιο εντυπωσιακό: πουλιά που έχουν απομακρυνθεί εκατοντάδες ή και χιλιάδες χιλιόμετρα από εκεί που ζούσαν, σε μέρη άγνωστα, επιστρέφουν στις φωλιές τους πετώντας σχεδόν σε ευθεία γραμμή. Ποιος από εμάς δεν έχει θαυμάσει τα χελιδόνια που επιστρέφουν την άνοιξη στη φωλιά τους;
Η κλασική βιολογία θα έλεγε ότι αυτά τα εξαιρετικά χαρίσματα του προσανατολισμού και πλοήγησης των πουλιών είναι «γραμμένα», «αποθηκευμένα» μέσα στα μόρια του DNA των πουλιών. Όμως ακόμα και έτσι δεν έχουμε ιδέα με ποιον τρόπο ένας ζωντανός οργανισμός ερμηνεύει τη διευθέτηση των γονιδίων του καταλήγοντας σε μια τόσο εντυπωσιακή συμπεριφορά, ικανή να τροποποιείται μπροστά σε απρόβλεπτα και μη προγραμματισμένα γεγονότα. Ας κάνουμε όμως και μια πιο προχωρημένη σκέψη: αν όντως είναι έτσι τότε θα μπορούσαμε, ίσως, να αποκωδικοποιήσουμε την πληροφορία που εμπεριέχεται στο DNA του πουλιού και να ανασκευάσουμε τον χάρτη ολοκλήρου του ουρανού! Και ακόμα πιο πέρα: θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε μια βιντεοταινία του ουρανού, με όλες τις αλλαγές που αυτός υφίσταται στη διάρκεια του χρόνου! Πράγματι, για να κατευθυνθεί το πτηνό προς μια συγκεκριμένη πορεία πρέπει να λάβει «υπόψη» του τις αλλαγές στην εμφάνιση του ουρανού, που προκαλούνται από την ετήσια περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο. Οι αστερισμοί του καλοκαιριού δεν είναι οι ίδιοι με εκείνους του χειμώνα. ΕΝΑΣ ΕΞΥΠΝΟΣ ΓΕΝΕΤΙΣΤΗΣ, ΕΠΟΜΕΝΩΣ, ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΥΤΟ, ΝΑ ΣΠΟΥΔΑΣΕΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΧΩΡΙΣ ΠΟΤΕ ΝΑ ΣΗΚΩΣΕΙ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ…
Ποιοι είναι εκείνοι οι βιολογικοί μηχανισμοί που ερμηνεύουν την όλη αυτή συμπεριφορά;. Μπορεί κανείς να προχωρήσει αναγωγικά και να αναζητήσει κάποια ερμηνεία σε επίπεδο στοιχειωδών σωματιδίων; Μάλλον όχι. Το παραπάνω φαινόμενο μας κάνει να πιστέψουμε ότι κάποιες καινοφανείς αρχές παρεμβαίνουν για να καθοδηγήσουν το πουλί στην πτήση του. Οι αρχές αυτές δεν έχουν νόημα στο κατώτερο επίπεδο των στοιχειωδών σωματιδίων, αλλά εμφανίζονται σε ανώτερο επίπεδο, όταν το σύστημα ξεπερνά ένα ορισμένο όριο πολυπλοκότητας. Σε κάθε νέα βαθμίδα πολυπλοκότητας, εμφανίζονται νέοι νόμοι αυτο-οργάνωσης, που δεν μπορούν να συναχθούν από τους νόμους που διέπουν τα κατώτερα επίπεδα. Για άλλη μια φορά, η καθαρή αναγωγική μηχανιστική εξήγηση απορρίπτεται.
Πηγη: Antonios Antoniou