www.ekebi.gr (ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ)
ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΒΒΑΔΙΑ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ
http://www.thepressproject.gr/article/76652/Ta-poiimata-tou-Nikou-Kabbadia-sto-xarti
Ο Νίκος (Κόλιας) Καββαδίας γεννήθηκε στο Νικόλσκι Ουσουρίσκι, μια μικρή επαρχιακή πόλη του Χαρμπίν της Μαντζουρίας το 1910, γιος του μεγαλεμπόρου Χαρίλαου Καββαδία και της Δωροθέας το γένος Αγγελάτου που κατάγονταν από την Κεφαλονιά. Είχε μια μεγαλύτερη αδερφή και δυο μικρότερους αδερφούς. Το 1914 μετά το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου η οικογένεια Καββαδία επισκέφτηκε την Ελλάδα και κατέληξε στο Αργοστόλι ως το 1921, οπότε εγκαταστάθηκε στον Πειραιά.
Είχε προηγηθεί η επιστροφή του πατέρα (ως το 1921) στη Ρωσία και η εκεί οικονομική καταστροφή του. Στον Πειραιά ο Νίκος τέλειωσε τη γαλλική σχολή του Saint Paul και το Γυμνάσιο. Παράλληλα δημοσίευσε τους πρώτους στίχους του στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας. Γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας, μετά το θάνατο του πατέρα του όμως αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του και να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο, συνεχίζοντας τη συνεργασία του με φιλολογικά περιοδικά. Το 1929 μπάρκαρε στο φορτηγό πλοίο Άγιος Νικόλαος και από το 1930 ξεκίνησε η περίοδος των διαρκών ταξιδιών του ως το 1936. Το 1932 δημοσίευσε σε συνέχειες την Απίστευτη ιστορία του Λοστρόμου Νακαχαμόκο στην εφημερίδα Πειραϊκόν Βήμα. Το 1933 εξέδωσε την ποιητική συλλογή Μαραμπού, που έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από την κριτική.
Ακολούθησαν το Πούσι (1947) και η Βάρδια (μυθιστόρημα-1954), ενώ μετά το θάνατό του εκδόθηκε και η συλλογή Τραβέρσο (1975). Το 1934 η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα. Το 1938 κατατάχθηκε στο στρατό και υπηρέτησε στην Ξάνθη. Το 1939 πήρε δίπλωμα ραδιοτηλεγραφητή. Το 1940 υπηρέτησε στην Αλβανία και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ως μέλος του Κ.Κ.Ε.. Από το 1945 ναυτολογήθηκε ως ραδιοτηλεγραφητής. Το 1953 πήρε το δίπλωμα του Ασυρματιστή Α’. Το 1965 πέθανε η μητέρα του. Το 1968 επισκέφτηκε την Κεφαλονιά μετά από τριάντα πέντε χρόνια απουσίας. Εκεί έγραψε το πεζό Λι. Πέθανε στην Αθήνα από εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο Νίκος Καββαδίας ανήκει σχηματικά στη γενιά του τριάντα, στο χώρο της οποίας όμως κατέχει μια ιδιότυπη θέση. Ο ποιητικός του λόγος εξέφρασε την ανάγκη απόδρασης από τη σύγχρονη του ποιητή ελληνική πραγματικότητα κυρίως μέσα από τα στοιχεία του κοσμοπολιτισμού και του εξωτισμού. Η γραφή του υπήρξε κυρίως βιωματική και ακολούθησε μια εξελικτική πορεία προς την αφαίρεση και τα όρια του υπερρεαλισμού, πάντα όμως μέσα στα πλαίσια της παραδοσιακής στιχουργικής φόρμας και ρυθμικής τεχνικής.
1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Νίκου Καββαδία βλ. http://kavvadias.ekebi.gr/, καθώς και: Αργυρίου Αλεξ., «Καββαδίας Νίκος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Γεράνης Στέλιος, «Καββαδίας Νίκος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας7. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου • Εισαγωγή και ανθολόγηση Δημήτρης Καλοκύρης, σ.11-68. Αθήνα, Ερμής, 1995.
Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
Ι.Ποίηση
• Μαραμπού • Με ένα εισαγωγικό σημείωμα του Καίσαρος Εμμανουήλ. Αθήνα, εκδοση Κύκλου, 1933.
• Πούσι. Αθήνα, Α.Καραβίας, 1947.
• Τραβέρσο • Προμετωπίδα Γιάννη Μόραλη. Αθήνα, Κέδρος, 1975.
ΙΙ.Πεζογραφία
• Βάρδια. Αθήνα, Α.Καραβίας, 1954.
• Λι. Αθήνα, Άγρα, 1987.
• Του πολέμου / Στο άλογό μου. Αθήνα, Άγρα, 1987.
ΙΙΙ.Μεταφράσεις
• Γιουτζίν ο’ Νηλ, Το ταξίδι του γυρισμού • Κι άλλα μονόπραχτα • Μετάφραση: Νικ.Καββαδία, Βασ. Νικολόπουλου. Αθήνα, Νότης Καραβίας, χ.χ.
ΙV. Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Μαραμπού & Πούσι. Αθήνα, Γαλαξίας, 1961.
• Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου
Τα μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία
Η αλήθεια είναι ότι το συγκεκριμένο άρθρο με δυσκόλεψε. Όχι γιατί δεν ήξερα τι να γράψω (η ιδέα για τα μελοποιημένα ποιήματα του Καββαδία είχε ''γεννηθεί'' μέσα μου από καιρό), αλλά γιατί έψαχνα να βρω τον ''άξονα'' πάνω στον οποίο θα κινηθώ.
Γράφει ο Ανδρεας (guevara)2
Είμαι ένας από τους πολλούς που πιστεύουν πως το πιο άσχημο πράγμα στη ζωή είναι το ότι δεν έχει...μουσική υπόκρουση. Ζω 25 χρόνια...κι αν γυρίσω πίσω και τα πάρω ένα ένα , θυμάμαι μόνο τραγούδια και βιβλία. Το δεύτερο το κανα επάγγελμα σπο...
Το να καταπιαστώ με έναν συγκεκριμένο δίσκο πάνω στην ποίηση του Καββαδία μου φαινόταν κοινότυπο. Το να έγραφα ένα άρθρο, πάλι, χωρίς αναφορά σε τραγούδια το θεωρούσα κουραστικό, κυρίως για τους αναγνώστες. Ώσπου ένα βράδυ από τα πολλά που σκεφτόμουν για το άρθρο βρήκα τη λύση. Να κάνω μια μουσική αναδρομή σε όλη την ελληνική δισκογραφία και να βρω τα μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία. Κοπιαστικό μεν, νοσταλγικό δε...
Είναι γεγονός πως ο Νίκος Καββαδίας έχει στιγματίσει ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής δισκογραφίας. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του έχει μελοποιηθεί. Πριν περάσουμε, όμως, σ' αυτή την αναδρομή ας πουμε λίγα πράγματα για εκείνα τα στοιχεία της ποίησής του που οδήγησαν τόσους συνθέτες να ασχοληθούν μαζί της.
Η ποίηση του Νίκου Καββαδία ανήκει σε μια κατηγορία από μόνη της. Αυτός ο απίστευτος λυρισμός της ( κανένας Έλληνας ποιητής δεν ήταν τόσο λυρικός, εκτός ίσως από τον Τάσο Λειβαδίτη), αυτή η ''περίεργη'' ναυτική γλώσσαπου χρησιμοποιούσε (μια γλώσσα που δε σε ενοχλεί ακόμη κι αν δεν την ερμηνεύεις εξ' ολοκλήρου σωστά), και κυρίως αυτή η μαγική ταξιδιωτική περιγραφή που κατακλύζει το έργο του είναι τα στοιχεία εκείνα που κάνουν την ποίησή του να ξεχωρίζει. Δεν πρέπει, βέβαια να ξεχνάμε κι άλλο ένα σπουδαίο στοιχείο, αυτό της περιγραφής τωνσυναισθημάτων των ανθρώπων της θάλασσας ( η οποία γίνεται πολύ προσιτή στον αναγνώστη με το πλήθος των καθημερινών εικόνων τις οποίες χρησιμοποιεί ο Καββαδίας για να περιγράψει τους ανθρώπους αυτόυς).
Αρκετά, όμως, με τα θεωρητικά- φιλολογικά στοιχεία. Ώρα να περάσουμε στην πράξη (κι όπου ''πράξη'' βαλτε τη λέξη ''τραγούδι''). Ξεκινάμε, λοιπόν, τη ''βουτιά'' μας στη ''θάλασσα'' της ελληνικής δισκογρaφίας και πάμε να διασχίσουμε τις ''γραμμές των οριζόντων'' σταματώντας στα μουσικά ''λιμάνια'' του Νίκου Καββαδία.
Για να βρούμε το πρώτο μελοποιημένο ποίημα του Νίκου Καββαδία πρέπει να γυρίσουμε πολύ πίσω, στα 1975, όταν οΓιάννης Σπανός κυκλοφορεί το δίσκο ''Ανθολογία Γ' '' . Πρόκειται για μια δουλειά που περιλαμβάνει δίαφορα μελοποιημένα ελληνικά ποιήματα. Ένα από αυτά ήταν και τοMal du depart ( ή αλλιώς '' Ιδανικός κι ανάξιος εραστής'') του Νίκου Καββαδία το οποίο ερμήνευσε ο Κώστας Καράλης (στο δίσκο αναγράφεται ως Κώστας Καραγιαννόπουλος).
Ας το θυμηθούμε:
Δυο χρόνια αργότερα, το 1977, η Μαρίζα Κωχ στο δίσκο της ''Μαρίζα Κωχ'' μελοποιεί 8 ποιήματα του Καββαδία (πρόκειται για τα: Φάτα Μοργκάνα, Πούσι, Αρμίδα, Μουσώνας, Σταυρός του Νότου, Θεσσαλονίκη ΙΙ, Νανούρισμα, Μαραμπού). Αυτό που ξεχώρισε και ακούγεται ως τις μέρες μας είναι φυσικά η ''Φάτα Μοργκάνα''...
Το 1979 είναι μια χρονιά-σταθμός για την ποίηση του Νίκου Καββαδία κι αυτό γιατί τότε κυκλοφόρησε ένας δίσκος ορόσημο για την ελληνική μουσική..ο ''Σταυρός του Νότου''. Ο Θάνος Μικρούτσικοςμελοποίησε 11 ποιήματα του Καββαδία και χάρισε στην ελληνική μουσική σκηνή έναν από τους πιο σημαντικούς της δίσκους. Πρόκειται για το δίσκο με τις περισσότερες πωλήσεις (αφού πλέον ξεπέρασε και το ''Δρόμο'' των Πλέσσα - Παπαδόπουλου). Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι όταν ο Μικρούτσικος ζήτησε από τον Πατσιφά(έναν από τους μεγαλύτερους διευθυντές δισκογραφικών εταιριών) να κυκλοφορίσει το δίσκο, η απάντηση ήταν αρχικά αρνητικη και στην..πορεία εξελίχτηκε σε..χάρη, αφού -όπως ο ίδιος ο Μικρούτσικος ισχυρίζεται- ο Πατσιφάς ''έβγαλε'' το δίσκο γιατι αγαπούσε πολύ το Θάνο. Και οι κριτικές, όμως, της εποχής ήταν από απογοητευτικές μέχρι ειρωνικές...Παρ ' όλα ταύτα η ιστορία βάλθηκε να δικαιώσει το δίσκο..Τα ποιήματα που μελοποιήθηκαν ήταν τα Kuro Siwo, Θεσσαλονίκη, Σταυρός του Νότου, Ένα Μαχαίρι, Γυναίκα, Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί, Federico Garcia Lorca, Αρμίδα, Cambay's water, Εσμεράλδα, Πικρία. Ερμηνευτές του δίσκου ήταν ο Γιάννης Κούτρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και η Αιμιλία Σαρρή. Ας θυμηθούμε τρία χαρακτηριστικά τραγούδια από τη δουλειά αυτή :
Kuro Siwo απο το Γιάννη Κούτρα :
Ένα Μαχαιρι με το Βασίλη Παπακωνσταντίνου:
Σταυρός του Νότου με την Αιμιλία Σαρρή:
Μπαίνουμε στη δεκαετία του '80 και συγκεκριμένα το 1983, όταν ο συνθέτης Μιχάλης Τερζήςκυκλοφορεί το δίσκο ''Τραγούδια της θάλασσας''. Από ένα δίσκο με τέτοιο τίτλο φαντάζεστε ότι θα μπορούσαν να απουσιάζουν τα ποιήματα του Καββαδία; Τρία από τα ποιήματά του, λοιπόν, ερμηνεύονται από τον Κώστα Καράλη (τα ποιήματα Πικρία, Αντινομία, Αριάδνη στη Νάξο). Ας ακούσουμε το τραγούδι ''Αντινομία''...
Τα μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία
Η αλήθεια είναι ότι το συγκεκριμένο άρθρο με δυσκόλεψε. Όχι γιατί δεν ήξερα τι να γράψω (η ιδέα για τα μελοποιημένα ποιήματα του Καββαδία είχε ''γεννηθεί'' μέσα μου από καιρό), αλλά γιατί έψαχνα να βρω τον ''άξονα'' πάνω στον οποίο θα κινηθώ.
Γράφει ο Ανδρεας (guevara)2
Είμαι ένας από τους πολλούς που πιστεύουν πως το πιο άσχημο πράγμα στη ζωή είναι το ότι δεν έχει...μουσική υπόκρουση. Ζω 25 χρόνια...κι αν γυρίσω πίσω και τα πάρω ένα ένα , θυμάμαι μόνο τραγούδια και βιβλία. Το δεύτερο το κανα επάγγελμα σπο...
Το να καταπιαστώ με έναν συγκεκριμένο δίσκο πάνω στην ποίηση του Καββαδία μου φαινόταν κοινότυπο. Το να έγραφα ένα άρθρο, πάλι, χωρίς αναφορά σε τραγούδια το θεωρούσα κουραστικό, κυρίως για τους αναγνώστες. Ώσπου ένα βράδυ από τα πολλά που σκεφτόμουν για το άρθρο βρήκα τη λύση. Να κάνω μια μουσική αναδρομή σε όλη την ελληνική δισκογραφία και να βρω τα μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία. Κοπιαστικό μεν, νοσταλγικό δε...
Είναι γεγονός πως ο Νίκος Καββαδίας έχει στιγματίσει ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής δισκογραφίας. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του έχει μελοποιηθεί. Πριν περάσουμε, όμως, σ' αυτή την αναδρομή ας πουμε λίγα πράγματα για εκείνα τα στοιχεία της ποίησής του που οδήγησαν τόσους συνθέτες να ασχοληθούν μαζί της.
Η ποίηση του Νίκου Καββαδία ανήκει σε μια κατηγορία από μόνη της. Αυτός ο απίστευτος λυρισμός της ( κανένας Έλληνας ποιητής δεν ήταν τόσο λυρικός, εκτός ίσως από τον Τάσο Λειβαδίτη), αυτή η ''περίεργη'' ναυτική γλώσσαπου χρησιμοποιούσε (μια γλώσσα που δε σε ενοχλεί ακόμη κι αν δεν την ερμηνεύεις εξ' ολοκλήρου σωστά), και κυρίως αυτή η μαγική ταξιδιωτική περιγραφή που κατακλύζει το έργο του είναι τα στοιχεία εκείνα που κάνουν την ποίησή του να ξεχωρίζει. Δεν πρέπει, βέβαια να ξεχνάμε κι άλλο ένα σπουδαίο στοιχείο, αυτό της περιγραφής τωνσυναισθημάτων των ανθρώπων της θάλασσας ( η οποία γίνεται πολύ προσιτή στον αναγνώστη με το πλήθος των καθημερινών εικόνων τις οποίες χρησιμοποιεί ο Καββαδίας για να περιγράψει τους ανθρώπους αυτόυς).
Αρκετά, όμως, με τα θεωρητικά- φιλολογικά στοιχεία. Ώρα να περάσουμε στην πράξη (κι όπου ''πράξη'' βαλτε τη λέξη ''τραγούδι''). Ξεκινάμε, λοιπόν, τη ''βουτιά'' μας στη ''θάλασσα'' της ελληνικής δισκογρaφίας και πάμε να διασχίσουμε τις ''γραμμές των οριζόντων'' σταματώντας στα μουσικά ''λιμάνια'' του Νίκου Καββαδία.
Για να βρούμε το πρώτο μελοποιημένο ποίημα του Νίκου Καββαδία πρέπει να γυρίσουμε πολύ πίσω, στα 1975, όταν οΓιάννης Σπανός κυκλοφορεί το δίσκο ''Ανθολογία Γ' '' . Πρόκειται για μια δουλειά που περιλαμβάνει δίαφορα μελοποιημένα ελληνικά ποιήματα. Ένα από αυτά ήταν και τοMal du depart ( ή αλλιώς '' Ιδανικός κι ανάξιος εραστής'') του Νίκου Καββαδία το οποίο ερμήνευσε ο Κώστας Καράλης (στο δίσκο αναγράφεται ως Κώστας Καραγιαννόπουλος).
Ας το θυμηθούμε:
Δυο χρόνια αργότερα, το 1977, η Μαρίζα Κωχ στο δίσκο της ''Μαρίζα Κωχ'' μελοποιεί 8 ποιήματα του Καββαδία (πρόκειται για τα: Φάτα Μοργκάνα, Πούσι, Αρμίδα, Μουσώνας, Σταυρός του Νότου, Θεσσαλονίκη ΙΙ, Νανούρισμα, Μαραμπού). Αυτό που ξεχώρισε και ακούγεται ως τις μέρες μας είναι φυσικά η ''Φάτα Μοργκάνα''...
Το 1979 είναι μια χρονιά-σταθμός για την ποίηση του Νίκου Καββαδία κι αυτό γιατί τότε κυκλοφόρησε ένας δίσκος ορόσημο για την ελληνική μουσική..ο ''Σταυρός του Νότου''. Ο Θάνος Μικρούτσικοςμελοποίησε 11 ποιήματα του Καββαδία και χάρισε στην ελληνική μουσική σκηνή έναν από τους πιο σημαντικούς της δίσκους. Πρόκειται για το δίσκο με τις περισσότερες πωλήσεις (αφού πλέον ξεπέρασε και το ''Δρόμο'' των Πλέσσα - Παπαδόπουλου). Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι όταν ο Μικρούτσικος ζήτησε από τον Πατσιφά(έναν από τους μεγαλύτερους διευθυντές δισκογραφικών εταιριών) να κυκλοφορίσει το δίσκο, η απάντηση ήταν αρχικά αρνητικη και στην..πορεία εξελίχτηκε σε..χάρη, αφού -όπως ο ίδιος ο Μικρούτσικος ισχυρίζεται- ο Πατσιφάς ''έβγαλε'' το δίσκο γιατι αγαπούσε πολύ το Θάνο. Και οι κριτικές, όμως, της εποχής ήταν από απογοητευτικές μέχρι ειρωνικές...Παρ ' όλα ταύτα η ιστορία βάλθηκε να δικαιώσει το δίσκο..Τα ποιήματα που μελοποιήθηκαν ήταν τα Kuro Siwo, Θεσσαλονίκη, Σταυρός του Νότου, Ένα Μαχαίρι, Γυναίκα, Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί, Federico Garcia Lorca, Αρμίδα, Cambay's water, Εσμεράλδα, Πικρία. Ερμηνευτές του δίσκου ήταν ο Γιάννης Κούτρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και η Αιμιλία Σαρρή. Ας θυμηθούμε τρία χαρακτηριστικά τραγούδια από τη δουλειά αυτή :
Kuro Siwo απο το Γιάννη Κούτρα :
Ένα Μαχαιρι με το Βασίλη Παπακωνσταντίνου:
Σταυρός του Νότου με την Αιμιλία Σαρρή:
Μπαίνουμε στη δεκαετία του '80 και συγκεκριμένα το 1983, όταν ο συνθέτης Μιχάλης Τερζήςκυκλοφορεί το δίσκο ''Τραγούδια της θάλασσας''. Από ένα δίσκο με τέτοιο τίτλο φαντάζεστε ότι θα μπορούσαν να απουσιάζουν τα ποιήματα του Καββαδία; Τρία από τα ποιήματά του, λοιπόν, ερμηνεύονται από τον Κώστα Καράλη (τα ποιήματα Πικρία, Αντινομία, Αριάδνη στη Νάξο). Ας ακούσουμε το τραγούδι ''Αντινομία''...
Μια χρονιά αργότερα, το 1984, ο Λάκης Παπαδόπουλος (Λάκης με τα ψηλά ρεβερ) κυκλοφορεί το δίσκο ''Περίπου'' με ερμηνεύτρια την Αρλέτα . Στο δίσκο η Αρλέτα με την αισθαντικότατη φωνή της θα ερμηνεύσει 2 μελοποιημένα ποιήματα του Νικου Καββαδία, τα William George Allum και Black and white. Ας θυμηθούμε το Black and white...
Στα 1986 κυκλοφορεί ένας μικρός δίσκος 45 στροφών από το Θάνο Μικρούτσικο στον οποίο περιλαμβάνονται μόνο 2 τραγούδια. Ερμηνευτής είναι ο Κώστας Θωμαιδης και ο δίσκος φέρει τον εκτενέστατο τίτλο '' Ο Κώστας Θωμαίδης σε δυο τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου''. Στο δίσκο, λοιπόν, αυτόν το ένα από τα δυο τραγούδια είναι το ποίημα του Νίκου Καββαδία ''Καραντί'' ( το δευτερο τραγούδι λεγόταν ''Σιωπή'' και ήταν σε στίχους Ανδρέα Μικρούτσικου). Ας ακούσουμε, λοιπόν, τον Κώστα Θωμαίδη στην πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού το οποίο η αλήθεια είναι πως εγινε ευρύτερα γνωστό από την επανεκτέλεσή του από το Γιωργο Νταλάρα μερικά χρόνια μετά..
Την ίδια χρονιά η ποίηση του Νίκου Καββαδία θα βρει την πιο ''περίεργη'' κατά πολλούς μελοποίησή της από το συγκρότημα ''Ξέμπαρκοι''. Οι Ξέμπαρκοι (κατά κόσμον Νότης Χασάπης και Ηλίας Αριώτης) κυκλοφορούν το δίσκο '' Νίκος Καββαδίας, S/S IONION 1934'' και μελοποιούν τα ποιήματα Ένας Δόκιμος Στη Γέφυρα Εν Ώρα Κινδύνου, Αντινομία, Οι Γάτες Των Φορτηγών, Πούσι, Οι Προσευχές Των Ναυτικών, Γράμμα ενός αρρώστου, Θεσσαλονίκη ΙΙ, Καραντί, William George Allum, Bord de l ' Aspasia, Yara-Yara. Στο δίσκο συμμετέχει ερμηνεύοντας το ''Γράμμα ενός αρρωστου'' η Δήμητρα Γαλάνη. Ορίστε δύο ραγούδια από το συγκεκριμένο δίσκο:
Οι γάτες των φορτηγων από το συγκρότημα Ξέμπαρκοι :
Το '' Γράμμα ενός αρρώστου'' με τη Δήμητρα Γαλάνη:
Το 1987 ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας κυκλοφορούν το δεύτερο προσωπικό τους δίσκο με τίτλο ''Όταν σου λέω πορτοκάλι να βγαίνεις'' στον οποίο θα συμπεριλάβουν μελοποιημένο και το ποίημα του Νίκου Καββαδία '' Η Μαιμού του Ινδικού Λιμανιού'', το οποίο και παραθέτω :
Το 1989 ο Δημήτρης Ζερβουδάκης μελοποιεί το ποίημα ''Γράμμα σ' έναν ποιητή'' (ο ακριβής ωστόσο τίτλος του ποιήματος είναι '' Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ''. Ένα τραγούδι που έχει παρει επάξια τον τίτλο του ''διαχρονικού''...
Την ίδια χρονιά μια ''παλιά γνώριμη'' από τις μελοποιήσεις ποιημάτων του Καββαδία, η Μαρίζα Κωχ , επανέρχεται με το δίσκο ''Εθνική Οδός'' και μελοποιεί το ποίημα ''Στεριανή Ζάλη''. Ας το ακούσουμε :
Αφήνουμε τη δεκαετία του '80 και μπαίνουμε σ' αυτή του '90. Στην αρχή της δεκαετίας, συγκεκριμένα το 1991, βρίσκουμε το Θάνο Μικρούτσικο να ξανακυκλοφορεί Καββαδία στο δίσκο '' Γραμμές των οριζόντων''. Ο δίσκος περιλαμβάνει 17 ποιήματα από τα οποία τα 11 είναι επανεκτελέσεις από το δίσκο ''Σταυρός του Νότου''. Τα ποιήματα που μελοποιήθηκαν είναι τα Καραντί, Θεσσαλονίκη, Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί, Εσμεράλδα, οι Εφτά Νάνοι στο s/s cyrenia, Λύχνος του Αλαδδίνου, Abord de l' Aspasia, Federico Garcia Lorca, Αρμίδα, Γυναίκα, William George Allum, Ο πιλότος Νάγκελ, Σταυρός του Νότου, Cambay's water, Πικρία, Kuro Siwo, Ένα μαχαίρι. Ερμηνευτές του δίσκου ήταν οΓιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, οι Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας και ο ίδιος οΘάνος Μικρούτσικος. Ας γυρίσουμε λίγο πίσω, λοιπόν και να ακούσουμε ένα τραγούδι από τον καθένα τους.
Ο Γιώργος Νταλάρας ερμηνέυει το a bord de l' Aspasia:
Το '' Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτι'' από το Βασίλη Παπακωνσταντίνου:
Το ποίημα ''Θεσσαλονίκη'' από τους αδερφούς Κατσιμίχα:
Οι 7 νάνοι στο s/s cyrenia από το Θάνο Μικρούτσικο:
Περίπου στα μέσα της δεκαετίας, το 1996, κυκλοφορεί ο δίσκος ''Νέα Γη'' από το μουσικοσυνθέτηMichael Montanaro , o oποίος περιλαμβάνει διάφορα μελοποιημένα ποιήματα. Ένα από αυτά είναι και το ποίημα του Νικου Καββαδία ''Πικρία'' το οποίο ερμηνεύει η Νένα Βενετσάνου.
Το 2004 βρίσκουμε το Βασίλη Λέκκα να ερμηνεύει δύο ποιήματα του Νικου Καββαδία μελοποιημένα από το συνθέτη Χάρη Παπαδόπουλο. 'Ηταν τα ποιήματα ''Guevara'' και ''Μικρή χορεύτρια''. Ας τα θυμηθούμε..
Ήρθε η ώρα να κάνω μια μικρή παρασπονδία στη μεχρι τώρα πορεία του άρθρου. Μέχρι τώρα δεν έχω αναφερθει σε live εκτελέσεις και δίσκους από ζωντανές ηχογραφήσεις κι αυτό γιατί το άρθρο θα τελείωνε σε...μερικές δεκαετίες. Δεν μπορώ, όμως, να αφήσω έξω την ηχογράφηση των συναυλιών του Θάνου Μικρούτσικου στο από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2005. Ο δίσκος κυκλοφόρησε με τον τίτλο ''Σταυρος του Νότου/ Γραμμες των οριζόντων, ζωντανη ηχογράφηση από το Μεγαρο Μουσικής Αθηνών''. Ερμηνευτές των τραγουδιών ήταν ο Γιάννης Κούτρας, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, οΧρήστος Θηβαίος και ο Γιάννης Κότσιρας (οι δυο τελευταίοι ερμηνεύουν Καββαδία για πρώτη φορά). Την παρασπονδία αυτή την κάνω μόνο και μόνο για ένα λόγο. Γιατί σ'αυτές τις εμφανίσεις ακούστηκε για πρώτη φορά μελοποιημένο το ποίημα ''Μαρέα''. Ερμηνευτές του ήταν ο Γιάννης Κούτρας και ο Χρήστος Θηβαίος.
Το τελευταίο μουσικο ''λιμάνι'' του άρθρου έρχεται από κάποιους...κολυμβητές! Τους ''Χειμερινούς Κολυμβητές'' οι οποίοι το 2007 μελοποιούν και ερμηνεύουν το ποίημα ''Παραλληλισμοί''...
Και με το τελευταίο αυτό ''λιμάνι'' ήρθε η ώρα να...ξαναβγούμε στη στεριά. Ο Νίκος Καββαδίας άφησε ανεξίτηλα σημάδια όχι μόνο στο χώρο της ποίησης αλλά και της μουσικής. Το έργο του παραμένει διαχρονικό και θα συντροφεύει για πάντα γενιές και γενιές Ελλήνων.
Ο ''Κόλλιας''(όπως τον έλεγαν) ''έφυγε'' στις 10 Φεβρουαρίου 1975 χωρίς να προλάβει είναι η αλήθεια να ακούσει ούτε ένα ποίημά του μελοποιημένο. Πέθανε στην κλινική ''Αγιοι Απόστολοι'' στην Αθήνα με ένα παράπονο...το ότι αυτός ο ταξιδευτής, ο ονειροπόλος, ο εραστής της θάλασσας, ο Νίκος Καββαδίας που το μόνο που ήθελε ήταν να πεθάνει πάνω στο καράβι και να θαφτέι μέσα στη θάλασσα (όπως έκαναν οι ναυτικοί εκείνης της εποχής), πέθανε σε ένα νοσοκομείο έχοντας..'' ...ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες...''
Ανδρέας Καλύβας (guevara)
Σ.Σ. ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ
06.01.2013 ΒΕΤΕΡΑΝΟΣ
Πολύ καλή δουλειά αλλά υπάρχουν και λάθη (ή τέλος πάντων χρήζει περαιτέρω έρευνας). Σύμφωνα με το προσωπικό μου αρχείο η πρώτη δισκογραφημένη μελοποίηση του Νίκου Καββαδία είναι το 1971 από τον Πάνο Σαββόπουλο στο δίσκο «Επεισόδιο» που κυκλοφόρησε από την Polydor (Universal). Το ποίημα που μελοποιήθηκε ήταν η «Αρμίδα» (με τίτλο στο δίσκο «Το Πειρατικό») φυσικά λογοκριμένο από τη χούντα. Στο τραγούδι αναφέρεται ότι «το πειρατικό είναι φορτωμένο με κρασί» και όχι με «χασίς» όπως στο πρωτότυπο και αργότερα ακούγεται ότι «το φορτίο θα το έχουμε κοπανήσει» και όχι «καπνίσει». Το σημαντικό είναι ότι πρόκειται για την πρώτη (έστω και λογοκριμένη) ηχογράφηση με μελοποίηση Καββαδία που δισκογραφήθηκε ενώ ο ποιητής ήταν εν ζωή. Δεν είναι γνωστό αν ο ποιητής είχε ακούσει το τραγούδι. Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή «Πούσι» και είναι αφιερωμένο στον Κώστα Βάρναλη.
Το ίδιο τραγούδι ερμήνευσε ο Νίκος Πιπινέλης σε ρυθμό σάλσα και το 2004 οι Apurimac. Στις εμφανίσεις του Θανάση Μικρούτσικου και του Βασίλη Παπακωνσταντίνου στην Αποθήκη του Μύλου της Θεσσαλονίκης, το 1999-2000, το πρόγραμμα ξεκινούσε μ' αυτό το κομμάτι και το τραγουδούσαν όλοι όσοι βρίσκονταν επί σκηνής, με τροποποιημένο για τις θεσσαλονικιώτικες παραστάσεις, το τελευταίο τετράστιχο: "Το πειρατικό απ’ την Αποθήκη / είναι φορτωμένο μουσική / και σαλπάρει απ’ τη Σαλονίκη".
Επίσης το 1967 κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος (επτάιντσο βινίλιο) που ασχολήθηκε με την ποίηση του Καββαδία. Δεν πρόκειται ακριβώς για μελοποιήσεις ποιημάτων, αλλά για απαγγελία με τη συνοδεία μουσικής. Εκεί ακούγεται, μεταξύ άλλων, το «Ένα Μαχαίρι». Η κατάθεση αυτή ήταν από τους Άκη Λυμούρη (καλλιτεχνικός διευθυντής τότε της RCA) και Νότη Περγιάλη και κυκλοφόρησε από το label Rodstrof ή Στροφές, ιδιοκτησίας Κ. και Μ. Ροδιάδου. Το "Ένα Μαχαίρι" κυκλοφόρησε και η Άλκηστις Πρωτοψάλτη σε live ηχογράφηση (Τα Παραμύθια Μιας Φωνής, Heaven, 2003). Μία συγκλονιστική ερμηνεία του τραγουδιού περιλαμβάνεται στο δίσκο της Ορχήστρας Των Χρωμάτων «Τραγούδια Του Αιγαίου» (2008) με ερμηνευτή τον Βασίλη Γισδάκη. Ακούγεται σαν να έχει μελετήσει πολύ την αντίστοιχη αρχική εκτέλεση του Βασίλη Παπακωνσταντίνου κι έπειτα να τράβηξε ένα μεγάλο χι και να τη διέγραψε, καταθέτοντας μιαν ολότελα δική του ερμηνευτική άποψη.
Στον ίδιο δίσκο περιλαμβάνεται και η "Φάτα Μοργκάνα" με ερμηνεύτρια τη Σαβίνα Γιαννάτου. Το ίδιο τραγούδι κυκλοφόρησε και ο Μάριος Φραγκούλης σε live ηχογράφηση (Φεγγάρι Ερωτευμένο, Sony 1999).
Όσον αφορά το "Καραντί", ακούστηκε από τη φωνή της Milva με τίτλο «La Lettera» (Volpe d’amore, EMI 1994), ενώ στο δίσκο «Για Φωνή και Ορχήστρα» (2007), ο Θάνος Μικρούτσικος επιχείρησε την εκ νέου ορχηστρική προσέγγιση του τραγουδιού. Για το σκοπό αυτό επιστράτευσε την τραγουδίστρια Ρίτα Αντωνοπούλου, τα έγχορδα της Καμεράτας και τα πνευστά του Θύμιου Παπαδόπουλου, παίζοντας πιάνο ο ίδιος. Ο δίσκος κυκλοφόρησε από τη Legend το 2007. Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή «Πούσι».